Хүүхдийн хүчтэй сэтгэл хөдлөлийг хэрхэн зөв зохицуулах вэ?Айдас, ичгүүр бус, харин ухаалаг арга замаар сэтгэл хөдлөлийг даван туулах 8 практик шийдэл

Насанд хүрэгч бидний үүрэг бол хүүхдийн мэдрэмжийг дарах бус — харин тэр мэдрэмжүүдийг аюулгүй, хүндэтгэлтэй, өөртөө итгэлтэйгээр зохицуулж сурахад нь туслах явдал юм. Энэ нь хэт хатуу ч биш, хэт зөөлөн ч биш — харин сэтгэл хөдлөлөө хүлээн зөвшөөрөх ба хязгаар тогтоох, тэнцвэрийг олох тухай юм.

Энд хүүхэдтэйгээ харилцахад тань тус болох 8 үр дүнтэй аргуудыг жагсаан оруулав:

1. Сэтгэл хөдлөлийг нь нэрлэж өгөх

Хүүхэд уйлж, уурлаж, хашхирч байгаа үедээ яг юунаас болоод ийм мэдрэмж төрж байгаагаа өөрөө ч ойлгоогүй байдаг. Таны хэлж өгсөн үг тэдэнд ойлголт, ухамсар бий болгодог.

🗣️ “Чи тоглоомоо эвдэлсэнд маш их уурлаж байна, тийм үү?”

Ингэснээр хүүхэд мэдрэмжээ хүлээн зөвшөөрч, үйлдэл биш — үгээр илэрхийлэхэд суралцаж эхэлдэг.

🧠 Жич: Уучлах нь тухайн үйлдлийг зөвшөөрч байна гэсэн үг биш. Энэ нь мэдрэмжээ хүлээн зөвшөөрөх тухай юм. Үүний дараа заавал хязгаар тогтоох хэрэгтэй:

🗣️ “Уурлаж байгааг чинь ойлгож байна. Гэхдээ тоглоом шидэх нь зөв биш. Ингээд хамтдаа буцааж тавья.”

2. Та өөрөө тайван байх — хамгийн хүчтэй үлгэрлэл

"Тайвшир!" гэж хэлэхэд хүүхэд тайвширдаггүй. Харин таны тайван байдал, нүүрний хувирал, дууны өнгө хүүхдийн мэдрэмжинд шууд нөлөөлдөг.

🗣️ “Би гүнзгий амьсгаа авлаа. Чи ч бас надтай хамт амьсгаа аваарай. Тэгээд хоёулаа ярилцъя.”

Таны биеэ авч явах байдал нь хүүхдэд "аюулгүй" гэсэн дохио өгдөг. Энэ бол сэтгэл хөдлөлийн зохицуулалтын анхны алхам.

3. Жижиг сонголтууд санал болгох

Хүүхэд уурлаж, уйлах, бухимдах шалтгаануудын нэг нь— бүх зүйл тэдний хяналтаас гадуур санагдаж байгаатай холбоотой. Сонголт өгөх нь хүүхдэд өөрийн хүчийг мэдрэх боломж олгодог.

🗣️ “Чи цамц өмсөх хэрэгтэй. Харин улаан цамц өмсмөөр байна уу, цэнхэр цамц уу?”

🗣️ “Гэрээ цэвэрлэе. Эхлээд ямар хэсгээс эхлэх вэ?”

Ийм жижиг хяналт хүүхдэд өөрийгөө чадамжтай мэдрэх сэтгэл зүйг бий болгодог.

4. Хорио тавихаас илүү, зөв хувилбар санал болгох

“Цохихгүй шүү” гэж зүгээр хэлэх нь үр дүнгүй. Харин юу хийж болохыг заах нь илүү тус болдог.

🗣️ “Чи уурласан байна. Бид цохиж болохгүй, гар чинь өвдөнө. Оронд нь энэ зөөлөн бөмбөгийг хамаг хүчээрээ шахаж болно.”

Ингэснээр та "уурлах нь буруу" гэж биш, харин "энэхүү мэдрэмжийг ингэж илэрхийлж болно" гэдгийг зааж байгаа юм.

5. Хүүхдийн ойлголтод тохирсон арга ашиглах

Сургуулийн өмнөх насны хүүхдүүд урт тайлбар, зэмлэл хүлээж авахад тархи, мэдрэлийн эсүүд нь бэлэн болоогүй байдаг. Харин зураг, үлгэр, дүрд хувирах зэргээр дамжуулан сэтгэл хөдлөлийг ойлгуулбал илүү үр дүнтэй.

🗣️ “Софи уурласан үедээ яах вэ? Чи байсан бол яах байсан бол?”

Энэ төрлийн дүрд хувирах тоглоом, хамт унших үлгэрүүд хүүхдийг тайван үед нь бэлдэж, бодит нөхцөлд хэрэгжүүлэх чадварыг бий болгодог.

6. Эхлээд хүлээн зөвшөөр, дараа нь хязгаар тавь

Шууд хорихоос илүү — ойлгож байгаагаа илэрхийлсний дараа чиглүүлж өгөх нь хүүхдийг сонсож, сурахад хүргэдэг.

🗣️ “Чи явахыг хүсээгүй болохоор уурласан байх. Би ойлгож байна. Гэхдээ одоо явах хэрэгтэй. Маргааш эргээд ирж болно.”

Тийм ээ — зөвшөөрч байгаа биш, ойлгож байгаагаа харуулж, дараа нь заах тухай юм.

7. Мэдрэмжийн үгсийн санг баяжуулах

“Уурласан”, “баярласан”-аас илүү нарийн мэдрэмжүүдийг мэддэг байх тусам хүүхэд үйлдлээр биш үгээр илэрхийлэх боломжтой болдог.

🗣️ “Чи бахархаж байгаа бололтой, энэ зураг чамд таалагдсан уу?”

🗣️ “Чиний тоглоом эвдэрсэн болохоор урам чинь хугарсан уу?”

Ийм үгсийн хэрэглээ өдөр тутмын харилцаанд хэрэгтэй бөгөөд сэтгэл хөдлөлийг ухаалгаар илэрхийлэх чадвар бүрэлдэн бий болдог.

8. Төгс төгөлдөр биш — оролдлогыг нь магтаарай

Хүүхэд өмнө нь уурласан үедээ орилдог байсан бол энэ удаа “би уурласан” гэж хэлж чадсан бол — энэ бол маш том ахиц.

🗣️ “Чи энэ удаа ‘би уурласан’ гэж хэлсэн шүү дээ. Энэ бол маш сайн эхлэл.”

Оролдлогыг нь анзаарах нь хүүхдэд “би илүү чадвартай болж байна” гэдэг итгэлийг өгдөг бөгөөд дараагийн удаа бүр илүү зохицуулах чадвар бий болдог.

---

Бяцхан хүүхдүүдэд хүчтэй сэтгэл хөдлөл үүсэх нь асуудал огтоос биш — энэ бол хөгжиж буй тархи, сурч байгаа бие хүний тухай билээ. Бидний үүрэг бол хүүхдийн мэдрэмжийг буруутгах биш, зөвөөр удирдах арга замыг зааж өгөх юм. Та хүүхдийнхээ уурласан, гунигласан, бухимдсан аль ч үед дэргэд нь байх нь — тэдний эрүүл сэтгэл хөдлөлийн ирээдүйн үндэс суурь болно.